Το ESO συμπληρώνει 50 χρόνια πρωτοπορίας και επιτευγμάτων στην Αστρονομία

Το 2012 είναι η 50η επέτειος της ίδρυσης του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, του σημαντικότερου διακυβερνητικού αστρονομικού οργανισμού στον κόσμο. Προσφέρεται έτσι μια ευκαιρία να γνωρίσουμε την ιστορία του οργανισμού, τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα του αλλά και να προσβλέπουμε στα νέα και φιλόδοξα προγράμματά του.

Στις 5 Οκτωβρίου 1962, αντιπρόσωποι πέντε ευρωπαϊκών κρατών (Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία και Σουηδία) υπέγραψαν την συνθήκη του ESO στο Παρίσι. Ήταν μια επίσημη δέσμευση στην υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Αστρονομικής Έρευνας στο Νότιο Ημισφαίριο, ή Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

“Η 50η επέτειος του ESO συμπίπτει με την πιο ενδιαφέρουσα περίοδο για την ευρωπαϊκή αλλά και διεθνή επίγεια αστρονομική έρευνα. Ο οργανισμός έφτασε πολύ μακρυά από την ίδρυση του το 1962. 50 χρόνια μετά είναι ο ηγέτης της αστρονομικής ερευνητικής κοινότητας καθώς πρόκειται για το πιο παραγωγικό αστεροσκοπείο στον κόσμο” δηλώνει ο γενικός διευθυντής του ESO, Tim de Zeeuw.

Το πρώτο αστεροσκοπείο του ESO κατασκευάστηκε στην La Silla, ένα βουνό 2400 μέτρων, 600 χιλιόμετρα βόρεια του Santiago de Chile. Είναι εξοπλισμένο με αρκετά τηλεσκόπια με διάμετρο έως και 3,6 μέτρα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και το Τηλεσκόπιο Νέας Τεχνολογίας (ΝΤΤ), μια καινοτομία στον σχεδιασμό και στην κατασκευή τηλεσκοπίων καθώς ήταν το πρώτο που χρησιμοποίησε υπολογιστή για τον έλεγχο του κατόπτρου (ενεργά οπτικά, active optics), μια τεχνολογία που αναπτύχθηκε στο ESO και πλέον εφαρμόζεται σε όλα τα μεγάλα τηλεσκόπια. Στο τηλεσκόπιο των 3,6 μέτρων φιλοξενείται ο κυριότερος “κυνηγός εξωπλανητών”, το όργανο HARPS.

Το δεύτερο αστεροσκοπείο που ίδρυσε το ESO ήταν το Paranal το οποίο φιλοξενεί την συστοιχία του Πολύ Μεγάλου Τηλεσκοπίου (VLT) του οποίου οι επιστημονικές εργασίες ξεκίνησαν το 1999. Σήμερα αποτελεί την ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής αστρονομικής έρευνας και μαζί με το συμβολόμετρο VLT είναι το μόνο συμβολομετρικό τηλεσκόπιο συνεχούς λειτουργίας στον κόσμο. Στο Paranal βρίσκεται και το μεγαλύτερο ερευνητικό τηλεσκόπιο που παρατηρεί στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, το VISTA, καθώς και το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο έρευνας στο ορατό τμήμα του φάσματος το VST (VLT Survey Telescope).

Στο υψίπεδο Chajnantor και σε συνεργασία με εταίρους από την βόρειο Αμερική και την ανατολική Ασία, το ESO κατασκευάζει ένα επαναστατικό τηλεσκόπιο, το ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) το οποίο αποτελεί το μεγαλύτερο σύγχρονο αστρονομικό έργο. Πρόκειται για μια συστοιχία 66 κεραιών υψηλής ακρίβειας που θα ερευνήσει τα δομικά στοιχεία των άστρων, τα πλανητικά συστήματα, τους γαλαξίες αλλά και την ύπαρξη ζωής. Η κατασκευή του θα ολοκληρωθεί το 2013, ενώ ήδη από το 2011 ξεκίνησαν επιστημονικές παρατηρήσεις μερικής συστοιχίας. (ofa.gr/news/eso1137)

To επόμενο βήμα του ESO είναι το 40 μέτρων τηλεσκόπιο E-ELT (European Extremely Large Telescope) το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι του κόσμου προς τον ουρανό”. Με την έναρξη λειτουργίας του την επόμενη δεκαετία, θ΄ αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες επιστημονικές προκλήσεις της εποχής μας. (ofa.gr/news/eelt)

Για τον εορτασμό των 50 χρόνων, το ESO έχει προγραμματίσει αρκετές εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στις χώρες - μέλη κατά την διάρκεια της χρονιάς, ανάμεσα στις οποίες ένα επιστημονικό συμπόσιο όπου θα καλυφθούν θέματα όπως οι εξωπλανήτες, το Ηλιακό σύστημα, η δημιουργία των άστρων κλπ., αλλά και εκθέσεις και εκδηλώσεις με την συμμετοχή του κοινού.

“Ανυπομονώ για τα επόμενα 50 χρόνια του ESO, στα οποία χωρίς αμφιβολία θα παρουσιαστούν πρωτοπόρες έρευνες και αποτελέσματα πέρα από την φαντασία μας, με την βοήθεια του VLT, του VLTI, του ALMA, του E-ELT και των μελλοντικών εργαλείων. Χάρη στην αφοσίωση, το πάθος και τον επαγγελματισμό του προσωπικού του ESO, βρίσκεται ο οργανισμός στην κορυφή της επίγειας αστρονομίας σήμερα. Καλή 50η επέτειο σε όλους!” καταλήγει ο Tim de Zeeuw.

ESO / ΟΦΑ

Ο Όμιλος Φίλων Αστρονομίας αφιέρωσε το αστρονομικό ημερολόγιο 2012 στα 50 χρόνια του ESO, και στις σελίδες του προβάλλονται μερικές από τις 100 καλύτερες εικόνες που δημιουργήθηκαν με τα τηλεσκόπια του. Μπορείτε να το προμηθευτείτε από τα γραφεία του Ομίλου στην τιμή των 5 Ευρώ.

www.ofa.gr