Το τηλεσκόπιο VISTA του ESO, στο παρατηρητήριο του Παρανάλ στη Χιλή, έλαβε μία εντυπωσιακή νέα εικόνα του νεφελώματος της Έλικας. Η εικόνα έχει ληφθεί στο υπέρυθρο και αποκαλύπτει απολήξεις ψυχρού νεφικού αερίου που δεν φαίνονται σε εικόνες που έχουν ληφθεί στο ορατό τμήμα του φάσματος, ενώ παράλληλα αναδεικνύει ένα πλούσιο υπόβαθρο άστρων και γαλαξιών.
Το Νεφέλωμα της Έλικας είναι από τα πλησιέστερα σε μας και πλέον αξιοσημείωτα πλανητικά νέφη [1]. Βρίσκεται στον αστερισμό του Υδροχόου, περίπου 700 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Αυτό το παράξενο αντικείμενο σχηματίστηκε όταν ένα άστρο σαν τον Ήλιο μας βρίσκονταν στα τελευταία στάδια της ζωής του. Αδυνατώντας να συγκρατήσει τη πίεση από τα εξωτερικά του στρώματα, άρχισε να εκλύει αέριο που σχημάτισε κελύφη γύρω του δημιουργώντας το νεφέλωμα. Το άστρο βρίσκεται στην διαδικασία της μετατροπής του σε λευκό νάνο και εμφανίζεται σαν μπλε κηλίδα στο μέσο της εικόνας.
Το νεφέλωμα είναι ένα πολύπλοκο αντικείμενο αποτελούμενο από σκόνη, ιονισμένη ύλη και μοριακό αέριο, κατανεμημένα σε έναν όμορφο, περίτεχνο σχηματισμό σαν κοσμικό λουλούδι, και αναπέμπει μια άγρια λάμψη υπεριώδους φωτός προερχόμενη από το κεντρικό θερμό άστρο.
Ο κύριος δακτύλιος της Έλικας έχει διάμετρο περίπου δύο έτη φωτός, όση περίπου η μισή απόσταση μεταξύ του Ήλιου και του πλησιέστερου σε αυτόν άστρου. Υλικό του νεφελώματος όμως εκτείνεται μέχρι και σε απόσταση τεσσάρων ετών φωτός από το άστρο. Αυτό φαίνεται πιο καθαρά στην υπέρυθρη απεικόνιση, καθώς κόκκινες συγκεντρώσεις μοριακού αερίου διακρίνονται σε όλη την έκταση της εικόνας.
Αν και δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή στο ορατό φάσμα, η λάμψη από το λεπτό πέπλο του διάσπαρτου αερίου καταγράφεται εύκολα από τα ειδικά όργανα του VISTA, τα οποία είναι ευαίσθητα στο υπέρυθρο φως. Το 4,1 μέτρων τηλεσκόπιο μπορεί επίσης να καταγράψει έναν εντυπωσιακό αριθμό άστρων και γαλαξιών στο υπόβαθρο.
Η ισχυρή όραση του τηλεσκοπίου VISTA του ESO, αποκαλύπτει τη λεπτή δομή των δακτυλίων του νεφελώματος. Στο υπέρυθρο αναδεικνύεται η κατανομή του ψυχρότερου μοριακού αερίου. Το υλικό του απλώνεται σε νηματοειδείς σχηματισμούς σε ακτινική διάταξη από το κέντρο σαν μια κοσμική επίδειξη πυροτεχνημάτων.
Αν και φαινομενικά μικροί, αυτοί οι σχηματισμοί μοριακού υδρογόνου, γνωστοί ως κομητικοί κόμβοι, έχουν μέγεθος όσο το ηλιακό μας σύστημα. Τα μόρια τους επιβιώνουν από την ακτινοβολία υψηλής ενέργειας που εκλύεται από το άστρο, ακριβώς επειδή σχηματίζουν αυτούς του κόμβους, οι οποίοι με τη σειρά τους θωρακίζονται με σκόνη και ιονισμένο αέριο. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τη διαδικασία σχηματισμού των κομητικών κόμβων.
Σημειώσεις
[1] Τα πλανητικά νεφελώματα δεν έχουν καμία σχέση με πλανήτες. Το παρεξηγήσιμο όνομά τους προέρχεται από το γεγονός ότι παρατηρούνταν σαν μικροί φωτεινοί δίσκοι και έμοιαζαν με τους εξώτερους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, όπως ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Το Νεφέλωμα της Έλικας, με αριθμό καταλόγου NGC 7293, είναι ασυνήθιστο καθώς εμφανίζεται πολύ μεγάλο, αλλά παράλληλα αρκετά αμυδρό, όταν παρατηρείται με ένα μικρό τηλεσκόπιο.
Το Νεφέλωμα της Έλικας είναι από τα πλησιέστερα σε μας και πλέον αξιοσημείωτα πλανητικά νέφη [1]. Βρίσκεται στον αστερισμό του Υδροχόου, περίπου 700 έτη φωτός μακριά από τη Γη. Αυτό το παράξενο αντικείμενο σχηματίστηκε όταν ένα άστρο σαν τον Ήλιο μας βρίσκονταν στα τελευταία στάδια της ζωής του. Αδυνατώντας να συγκρατήσει τη πίεση από τα εξωτερικά του στρώματα, άρχισε να εκλύει αέριο που σχημάτισε κελύφη γύρω του δημιουργώντας το νεφέλωμα. Το άστρο βρίσκεται στην διαδικασία της μετατροπής του σε λευκό νάνο και εμφανίζεται σαν μπλε κηλίδα στο μέσο της εικόνας.
Το νεφέλωμα είναι ένα πολύπλοκο αντικείμενο αποτελούμενο από σκόνη, ιονισμένη ύλη και μοριακό αέριο, κατανεμημένα σε έναν όμορφο, περίτεχνο σχηματισμό σαν κοσμικό λουλούδι, και αναπέμπει μια άγρια λάμψη υπεριώδους φωτός προερχόμενη από το κεντρικό θερμό άστρο.
Ο κύριος δακτύλιος της Έλικας έχει διάμετρο περίπου δύο έτη φωτός, όση περίπου η μισή απόσταση μεταξύ του Ήλιου και του πλησιέστερου σε αυτόν άστρου. Υλικό του νεφελώματος όμως εκτείνεται μέχρι και σε απόσταση τεσσάρων ετών φωτός από το άστρο. Αυτό φαίνεται πιο καθαρά στην υπέρυθρη απεικόνιση, καθώς κόκκινες συγκεντρώσεις μοριακού αερίου διακρίνονται σε όλη την έκταση της εικόνας.
Αν και δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή στο ορατό φάσμα, η λάμψη από το λεπτό πέπλο του διάσπαρτου αερίου καταγράφεται εύκολα από τα ειδικά όργανα του VISTA, τα οποία είναι ευαίσθητα στο υπέρυθρο φως. Το 4,1 μέτρων τηλεσκόπιο μπορεί επίσης να καταγράψει έναν εντυπωσιακό αριθμό άστρων και γαλαξιών στο υπόβαθρο.
Η ισχυρή όραση του τηλεσκοπίου VISTA του ESO, αποκαλύπτει τη λεπτή δομή των δακτυλίων του νεφελώματος. Στο υπέρυθρο αναδεικνύεται η κατανομή του ψυχρότερου μοριακού αερίου. Το υλικό του απλώνεται σε νηματοειδείς σχηματισμούς σε ακτινική διάταξη από το κέντρο σαν μια κοσμική επίδειξη πυροτεχνημάτων.
Αν και φαινομενικά μικροί, αυτοί οι σχηματισμοί μοριακού υδρογόνου, γνωστοί ως κομητικοί κόμβοι, έχουν μέγεθος όσο το ηλιακό μας σύστημα. Τα μόρια τους επιβιώνουν από την ακτινοβολία υψηλής ενέργειας που εκλύεται από το άστρο, ακριβώς επειδή σχηματίζουν αυτούς του κόμβους, οι οποίοι με τη σειρά τους θωρακίζονται με σκόνη και ιονισμένο αέριο. Δεν γνωρίζουμε ακόμη τη διαδικασία σχηματισμού των κομητικών κόμβων.
Σημειώσεις
[1] Τα πλανητικά νεφελώματα δεν έχουν καμία σχέση με πλανήτες. Το παρεξηγήσιμο όνομά τους προέρχεται από το γεγονός ότι παρατηρούνταν σαν μικροί φωτεινοί δίσκοι και έμοιαζαν με τους εξώτερους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος, όπως ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Το Νεφέλωμα της Έλικας, με αριθμό καταλόγου NGC 7293, είναι ασυνήθιστο καθώς εμφανίζεται πολύ μεγάλο, αλλά παράλληλα αρκετά αμυδρό, όταν παρατηρείται με ένα μικρό τηλεσκόπιο.
www.ofa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου