Μια νέα εικόνα από το Αστεροσκοπείο La Silla του ESO, δείχνει ένα μέρος του αστρικού φυτωρίου Sharpless 2-292, γνωστότερου με το παρατσούκλι Νεφέλωμα Γλάρος (Seagull Nebula), το οποίο λάμπει λόγω της ακτινοβολίας ενός πολύ θερμού νεαρού άστρου που βρίσκεται στο κέντρο του.Τα νεφελώματα ανήκουν στα πιο εντυπωσιακά αντικείμενα που μπορούμε να δούμε στον νυχτερινό ουρανό. Πρόκειται για μεσοαστρικά νέφη σκόνης, μορίων, υδρογόνου, ηλίου και άλλων ιονισμένων αερίων, όπου γεννιούνται νέα άστρα. Αν και έχουν διαφορετικά σχήματα και χρώματα, διαθέτουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: όταν κάποιος τα παρατηρήσει για πρώτη φορά, τα περίεργα και υποβλητικά σχήματα και χρώματα τους προκαλούν την φαντασία των αστρονόμων που τα βαφτίζουν με παράξενα ονόματα. Έτσι και η εντυπωσιακή περιοχή σχηματισμού νέων άστρων με το παρατσούκλι Νεφέλωμα Γλάρος δεν αποτελεί εξαίρεση.
Η νέα εικόνα από την κάμερα Wide Field Imager του τηλεσκοπίου 2,2 μέτρων MPG/ESO στο Αστεροσκοπείο La Silla στη Χιλή, δείχνει το τμήμα του “κεφαλιού” του γλάρου.[1] και είναι μόνο ένα τμήμα του μεγαλύτερου νεφελώματος γνωστού ως IC 2177, το οποίο θυμίζει γλάρο με τα ανοιχτά φτερά του να εκτείνονται σε απόσταση 100 ετών φωτός. Βρίσκεται σε απόσταση 3.700 ετών φωτός από την Γη και φαίνεται ολόκληρο σε εικόνες ευρέως πεδίου.
Το νεφέλωμα είναι ανάμεσα στους αστερισμούς του Μονόκερου και του Μεγάλου Κυνός, κοντά στον Σείριο, αλλά στην πραγματικότητα βρίσκεται 400 φορές πιο μακριά από το λαμπρό αστέρι.
Το σύμπλεγμα αερίων και σκόνης που σχηματίζει το κεφάλι του γλάρου, λάμπει λόγω της έντονης υπεριώδους ακτινοβολίας που προέρχεται κυρίως από το λαμπρό νεαρό άστρο HD 53367 [2] στο κέντρο της εικόνας, που μπορεί να θεωρηθεί σαν το μάτι του πτηνού.
Η ακτινοβολία των νεαρών άστρων προκαλεί την κοκκινωπή λάμψη του περιβάλλοντος υδρογόνου δημιουργώντας μια περιοχή HII [3]. Το φως από τα θερμά γαλαζωπά άστρα διαχέεται και από τα μικροσκοπικά σωματίδια σκόνης στο νεφέλωμα, δημιουργώντας μια γαλαζωπή νέφωση σε μερικά σημεία της εικόνας.
Αν και ένα μικρό φωτεινό μέρος του νεφελώματος παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον William Herschel το 1785, το τμήμα της εικόνας ανακαλύφθηκε φωτογραφικά έναν αιώνα αργότερα.
Σημειώσεις
[1] Το αντικείμενο έχει λάβει και άλλες ονομασίες όπως Sh 2-292, RCW 2 και Gum 1. Το Sh 2-292 σημαίνει ότι είναι το αντικείμενο αριθμός 292 στον δεύτερο κατάλογο περιοχών HII, που εκδόθηκε το 1959 από τον Sharpless. Το RCW αναφέρεται στον κατάλογο που συνέταξαν οι Rodgers, Campbell και Whiteoak το 1960, ενώ το Gum 1 αναφέρεται στον κατάλογο νότιων νεφελωμάτων του Colin Gum, που δημοσιεύθηκε το 1955.
[2] Το HD 53367 είναι ένα νεαρό άστρο εικοσαπλάσιας μάζας από τον Ήλιο, τύπου Be, δηλαδή τύπου Β με έντονες γραμμές εκπομπής υδρογόνου στο φάσμα του. Έχει έναν συνοδό αστέρα, πενταπλάσιας μάζας από τον Ήλιο σε τροχιά μεγάλης ελλειπτικότητας.
[3] Οι περιοχές HII αποτελούνται από ιονισμένο υδρογόνο (ΗΙ είναι το ουδέτερο υδρογόνο) και οφείλουν το κόκκινο χρώμα τους στην διαδικασία επανασύνδεσης των πρωτονίων και των ηλεκτρονίων η οποία εκπέμπει φως με πολύ συγκεκριμένα μήκη κύματος. Μια τέτοια μετάβαση που δίνει τον έντονο κόκκινο χρωματισμό είναι η H-alpha (Υδρογόνο Άλφα).
Περισσότερες πληροφορίες
Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
Στο Paranal βρίσκεται το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο, VLT, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.
[1] Το αντικείμενο έχει λάβει και άλλες ονομασίες όπως Sh 2-292, RCW 2 και Gum 1. Το Sh 2-292 σημαίνει ότι είναι το αντικείμενο αριθμός 292 στον δεύτερο κατάλογο περιοχών HII, που εκδόθηκε το 1959 από τον Sharpless. Το RCW αναφέρεται στον κατάλογο που συνέταξαν οι Rodgers, Campbell και Whiteoak το 1960, ενώ το Gum 1 αναφέρεται στον κατάλογο νότιων νεφελωμάτων του Colin Gum, που δημοσιεύθηκε το 1955.
[2] Το HD 53367 είναι ένα νεαρό άστρο εικοσαπλάσιας μάζας από τον Ήλιο, τύπου Be, δηλαδή τύπου Β με έντονες γραμμές εκπομπής υδρογόνου στο φάσμα του. Έχει έναν συνοδό αστέρα, πενταπλάσιας μάζας από τον Ήλιο σε τροχιά μεγάλης ελλειπτικότητας.
[3] Οι περιοχές HII αποτελούνται από ιονισμένο υδρογόνο (ΗΙ είναι το ουδέτερο υδρογόνο) και οφείλουν το κόκκινο χρώμα τους στην διαδικασία επανασύνδεσης των πρωτονίων και των ηλεκτρονίων η οποία εκπέμπει φως με πολύ συγκεκριμένα μήκη κύματος. Μια τέτοια μετάβαση που δίνει τον έντονο κόκκινο χρωματισμό είναι η H-alpha (Υδρογόνο Άλφα).
Περισσότερες πληροφορίες
Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
Στο Paranal βρίσκεται το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο, VLT, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.
www.ofa.gr
