Ένα σμήνος με ένα μυστικό

  Μια νέα εικόνα από το αστεροσκοπείο La Silla του ESO στη Χιλή του θεαματικού σφαιρωτού σμήνους Messier 4. Αυτή ή σφαίρα δεκάδων χιλιάδων αρχαίων άστρων είναι ένα από τα πιο μελετημένα και πιο κοντινά σε εμάς σφαιρωτά σμήνη και νέα έρευνα αποκάλυψε ότι ένα από αυτά τα άστρα διαθέτει παράξενες και απροσδόκητες ιδιότητες, κατέχοντας προφανώς το μυστικό της αιώνιας νεότητας. 

  Στον Γαλαξία μας υπάρχουν περισσότερα από 150 σφαιρωτά σμήνη με ηλικίες από το μακρινό παρελθόν του Σύμπαντος (eso1141). Ένα από τα πιο κοντινά στη Γη είναι το γνωστό σμήνος Messier 4 (NGC 6121) στον αστερισμό του Σκορπιού. Είναι εύκολα ορατό με κιάλια κοντά στον φωτεινό ερυθρό Αντάρη και με ένα μικρό τηλεσκόπιο μπορούμε να παρατηρήσουμε μερικά από τα άστρα του.

  Η νέα εικόνα του σμήνους από το Wide Field Imager (WFI) του τηλεσκοπίου των 2,2 μέτρων MPG/ESO στο αστεροσκοπείο La Silla στην Χιλή, αποκαλύπτει αρκετά ακόμη από τα δεκάδες χιλιάδες αστέρια και απεικονίζει το σμήνος με φόντο το πλούσιο υπόβαθρο του Γαλαξία μας.

  Οι αστρονόμοι μελέτησαν πολλά από τα αστέρια του σμήνους χρησιμοποιώντας και τα όργανα του τηλεσκοπίου VLT (Very Large Telescope). Μέσω της φασματογραφικής ανάλυσης του φωτός των άστρων, είναι σε θέση να γνωρίζουν την χημική τους σύσταση καθώς και την ηλικία τους.

  Τα νέα αποτελέσματα για τα άστρα του Messier 4 ήταν εκπληκτικά. Τα άστρα στα σφαιρωτά σμήνη έχουν μεγάλη ηλικία και έτσι δεν αναμένεται να είναι πλούσια σε βαρύτερα χημικά στοιχεία [1]. Αυτό βρέθηκε και τώρα αλλά ένα από τα άστρα σε μια πρόσφατη έρευνα, βρέθηκε να περιέχει πολύ μεγαλύτερη ποσότητα του σπάνιου στοιχείου λιθίου.

  Η πηγή του λιθίου παραμένει ένα μυστήριο. Σε κανονικές συνθήκες το στοιχείο αυτό καταστρέφεται κατά την διάρκεια των δισεκατομμυρίων ετών της ζωής ενός αστέρα, αλλά το μοναδικό αυτό αστέρι φαίνεται να γνωρίζει το μυστικό της αιώνιας νεότητας. Ή κατάφερε με κάποιο τρόπο να διατηρήσει την αρχική ποσότητα λιθίου ή βρήκε έναν τρόπο για να το ανανεώνει.

  Η εικόνα από το WFI μας δίνει μια ευρεία άποψη του σμήνους και του πλούσιου υποβάθρου. Μια πιο λεπτομερής εικόνα της κεντρικής περιοχής μόνο, δόθηκε στην δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

  Σημειώσεις 

  [1] Τα περισσότερα χημικά στοιχεία βαρύτερα του ηλίου, δημιουργούνται στον πυρήνα των άστρων και διασκορπίζονται στο μεσοαστρικό διάστημα κατά το τέλος της ζωής τους. Αυτό το εμπλουτισμένο υλικό αποτελεί στη συνέχεια, τα δομικά στοιχεία των μελλοντικών αστρικών γενεών. Έτσι άστρα πολύ μεγάλης ηλικίας, όπως αυτά στα σφαιρωτά σμήνη, που δημιουργήθηκαν πριν συμβεί κάποιος σημαντικός εμπλουτισμός, βρέθηκαν να έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα βαρύτερων στοιχείων σε σύγκριση με αστέρια, όπως ο Ήλιος, που σχηματίστηκε αργότερα.

 Περισσότερες πληροφορίες

 Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
 Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
 Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
 Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
 Στο Paranal βρίσκεται το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο, VLT, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
 Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.

Επιμέλεια: Όμιλος Φίλων Αστρονομίας

Πηγή: ESO

www.ofa.gr