Το τηλεσκόπιο VST (VLT Survey Telescope - VST) στο παρατηρητήριο του ESO στο Παρανάλ της Χιλής, κατέγραψε μία εντυπωσιακή συλλογή εικόνων αλληλεπιδρώντων γαλαξιών στο γαλαξιακό σμήνος του Ηρακλή. Η ευκρίνεια της νέας εικόνας και οι εκατοντάδες γαλαξίες που καταγράφηκαν με μεγάλη λεπτομέρεια, σε λιγότερες από τρεις ώρες παρατηρήσεων, αναδεικνύουν τις μεγάλες δυνατότητες του τηλεσκοπίου VST και της τεράστιας κάμερας OmegaCAM, για την εξερεύνηση του κοντινού μας Σύμπαντος. Το γαλαξιακό σμήνος του Ηρακλή (γνωστό και ως Abell 2151) βρίσκεται σε απόσταση περίπου 500 εκατομμυρίων ετών φωτός μακριά από τη Γη, στον αστερισμό του Ηρακλή. Διαφέρει σημαντικά από άλλες κοντινές στη Γη συγκεντρώσεις γαλαξιών. Το σχήμα του είναι ακανόνιστο και περιλαμβάνει διαφορετικούς τύπους γαλαξιών, όπως ιδιαίτερα νεαρούς και σπειροειδείς στους οποίους γεννιούνται νέα άστρα, ενώ δε φαίνεται να υπάρχει κανένας γιγαντιαίος ελλειπτικός.
Η νέα εικόνα ελήφθη από το VST, τη πλέον πρόσφατη προσθήκη στο Παρατηρητήριο Παρανάλ του ESO στη Χιλή (eso1119). Το VST είναι ένα τηλεσκόπιο επισκοπήσεων, το οποίο διαθέτει μία κάμερα 268 εκατομμυρίων εικονοστοιχείων (megapixels), την OmegaCAM, η οποία μπορεί να λάβει εικόνες πολύ μεγάλων περιοχών του ουρανού. Κανονικά μόνο μικρά τηλεσκόπιο μπορούν να απεικονίσουν σε μία έκθεση τόσο μεγάλα αντικείμενα, όμως το 2,6 μέτρων VST δεν έχει μόνο ιδιαίτερα μεγάλο πλάτος πεδίου, αλλά επιπλέον αξιοποιεί τις εξαιρετικές συνθήκες παρατήρησης στο Παρανάλ, για να καταγράψει εικόνες πολύ ευκρινείς και ταυτόχρονα με μεγάλο βάθος, πολύ γρήγορα.
Ζεύγη γαλαξιών που πλησιάζουν μεταξύ τους σε “απόσταση αναπνοής” και βρίσκονται σε διαδικασία συγχώνευσης εμφανίζονται παντού στην εικόνα. Οι πολυάριθμες αλληλεπιδράσεις και ο μεγάλος αριθμός, πλούσιων σε αέριο, γαλαξιών που γεννούν νέα άστρα στο σμήνος, κάνουν τα μέλη του σμήνους να μοιάζουν με τους νεαρούς γαλαξίες στο πιο μακρινό Σύμπαν [1]. Εξαιτίας αυτής της ομοιότητας, οι αστρονόμοι θεωρούν πως το γαλαξιακό σμήνος του Ηρακλή είναι σχετικά νέο. Είναι ένα δυναμικό και δραστήριο σμήνος, το οποίο κάποτε θα ωριμάσει σαν τα παλαιότερα σμήνη που συναντάμε στη γαλαξιακή γειτονιά μας.
Τα σμήνη γαλαξιών σχηματίζονται όταν μικρότερες ομάδες γαλαξιών πλησιάζουν μεταξύ τους κάτω από την επίδραση της ίδιας τους της βαρύτητας. Καθώς αυτές οι ομάδες πλησιάζουν, το σμήνος γίνεται πιο συμπαγές και το σχήμα του περισσότερο σφαιρικό. Παράλληλα, αρχίζει η αλληλεπίδραση μεταξύ μεμονωμένων γαλαξιών του σμήνους. Ακόμη και αν οι σπειροειδείς γαλαξίες κυριαρχούν στα αρχικά στάδια της ομαδοποίησης, οι συγκρούσεις τους με άλλους γαλαξίες τελικά διαταράσσουν τη σπειροειδή τους δομή και απομακρύνουν το αέριο και τη σκόνη τους, διακόπτοντας τις περισσότερες διαδικασίες αστρικής δημιουργίας. Εξαιτίας αυτού, οι περισσότεροι γαλαξίες σε ένα ώριμο σμήνος είναι ελλειπτικού ή ακανόνιστου σχήματος. Από τις συγχωνεύσεις μικρότερων γαλαξιών, δημιουργούνται ένας ή δύο μεγάλοι ελλειπτικοί γαλαξίες με αρκετά γηραιά άστρα, οι οποίοι καταλαμβάνουν συνήθως κεντρικές θέσεις στα παλαιά σμήνη.
Το γαλαξιακό σμήνος του Ηρακλή, θεωρείται ότι αποτελείται από το συνδυασμό τριών τουλάχιστον μικρών σμηνών και ομάδων γαλαξιών οι οποίοι δημιούργησαν μία μεγαλύτερη συγκέντρωση. Επίσης, το σμήνος του Ηρακλή βρίσκεται σε μία διαδικασία συγχώνευσης με άλλα μεγάλα σμήνη που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός γαλαξιακού υπερσμήνους. Αυτές οι τεράστιες συγκεντρώσεις σμηνών αποτελούν μερικές από τις μεγαλύτερες δομές του Σύμπαντος. Η OmegaCAM του VST, λόγω του εύρους πεδίου και της ποιότητας της εικόνας της, είναι ιδανική για τη μελέτη των εξωτερικών περιοχών των σμηνών, όπου συμβαίνουν οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των σμηνών, τις οποίες δεν έχουμε ακόμη κατανοήσει ικανοποιητικά.
Αυτή η όμορφη εικόνα μας εμφανίζει όχι μόνο τους γαλαξίες του σμήνους του Ηρακλή, αλλά επίσης πολλά αμυδρά και θολά αντικείμενα στο υπόβαθρο, τα οποία είναι γαλαξίες που βρίσκονται σε ακόμα πιο μακρινές αποστάσεις. Πιο κοντά σε μας, στο προσκήνιο της εικόνας, φαίνονται άστρα του Γαλαξία μας, ενώ και κάποιοι αστεροειδείς έχουν αφήσει τα ίχνη τους καθώς διέρχονταν αργά μπροστά από το πεδίο, στη διάρκεια λήψης της εικόνας.
Σημειώσεις
[1] Τα αντικείμενα στο πολύ μακρινό Σύμπαν, φαίνονται σε μας όπως όταν ήταν πολύ νεώτερα, καθώς το φως τους χρειάζεται αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια για να μας φτάσει. Περισσότερες πληροφορίες
Περισσότερες πληροφορίες
Το πρόγραμμα VST αποτελεί σύμπραξη μεταξύ του INAF–Osservatorio Astronomico di Capodimonte, με έδρα στη Νάπολη της Ιταλίας και του ESO. Το INAF σχεδίασε και κατασκεύασε το τηλεσκόπιο, σε συνεργασία με κορυφαίες Ιταλικές βιομηχανίες ενώ το ESO ήταν υπεύθυνο για το θόλο και τα τεχνικά έργα στο χώρο εγκατάστασης. Η OmegaCAM, η κάμερα του VST, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από μία κοινοπραξία η οποία περιελάμβανε ινστιτούτα στην Ολλανδία, Γερμανία και Ιταλία, με σημαντική συνεισφορά από το ESO. Το ESO διαχειρίζεται τη λειτουργία του τηλεσκοπίου και αποθηκεύει και διανέμει τα δεδομένα που λαμβάνονται από αυτό.
Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
Στο Paranal βρίσκεται το Very Large Telescope, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.
Σύνδεσμοι
Φωτογραφίες του VST
Φωτογραφίες της OmegaCAM
www.ofa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου