Το ESO δημιούργησε την πλέον ευρεία και λεπτομερή εικόνα του ουρανού, από δεδομένα στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος, χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου VISTA. Αυτή η νέα εικόνα ενός όχι τόσο σημαντικού, κατά τ’ άλλα, τμήματος του ουρανού, δημιουργήθηκε από την επισκόπηση UltraVISTA και μας αποκαλύπτει περισσότερους από 200.000 γαλαξίες. Αποτελεί τμήμα μόνο των συνολικών παρατηρήσεων από τις επισκοπήσεις του VISTA, το οποίο τώρα είναι διαθέσιμο στους αστρονόμους. Η επισκόπηση UltraVISTA αποτελεί ένα θησαυρό δεδομένων, ο οποίος χρησιμοποιείται για να μελετηθούν μακρινοί γαλαξίες στο νεαρό Σύμπαν, καθώς και για να εκπονηθούν πολλά ακόμη ερευνητικά προγράμματα. Το τηλεσκόπιο VISTA του ESO έχει ασχοληθεί με αυτό το τμήμα του ουρανού πολλές φορές ώστε να συγκεντρώσει το πολύ ασθενές φως των πιο μακρινών γαλαξιών. Συνολικά, ελήφθησαν περισσότερες από έξι χιλιάδες διαφορετικές λήψεις, με συνολικό χρόνο έκθεσης 55 ωρών, με χρήση πέντε διαφορετικών χρωματικών φίλτρων, ώστε να σχηματιστεί αυτή η εικόνα. Η εικόνα από την επισκόπηση UltraVISTA αποτελεί τη “βαθύτερη” υπέρυθρη ματιά [1], τέτοιου μεγέθους, στο Σύμπαν.
Το τηλεσκόπιο VISTA στο παρατηρητήριο Παρανάλ (Paranal) του ESO στη Χιλή, είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το πλέον ισχυρό στις υπέρυθρες επισκοπήσεις, στο κόσμο. Από την έναρξη της λειτουργίας του το 2009 (eso0949) ο περισσότερος από το διαθέσιμο χρόνο παρατηρήσεως του, διατέθηκε για την εκπόνηση επισκοπήσεων, μερικές από τις οποίες καλύπτουν μεγάλες περιοχές του ουρανού, ενώ άλλες πιο συγκεκριμένες, μικρότερης έκτασης, περιοχές. Η επισκόπηση UltraVISTA έχει επικεντρωθεί στο πεδίο COSMOS ([2], eso1124, heic0701), μία φαινομενικά άδεια περιοχή του ουρανού, η οποία έχει μελετηθεί επισταμένα από άλλα τηλεσκόπια, περιλαμβανομένου του Διαστημικού Τηλεσκοπίου Χαμπλ (Hubble) των NASA/ESA [3]. Η UltraVISTA αποτελεί τη λεπτομερέστερη και πλέον βαθιά επισκόπηση από τις έξι που έχει πραγματοποιήσει το VISTA, και αποκαλύπτει τα πλέον αμυδρά αντικείμενα.
Τα δεδομένα από τις επισκοπήσεις του VISTA - που περιλαμβάνουν εικόνες συνολικού μεγέθους περισσοτέρων από 6 terabytes - επεξεργάζονται σήμερα από κέντρα δεδομένων στην Ευρώπη και επιστρέφουν στο ESO, όπου αποθηκεύονται στο Επιστημονικό Αρχείο του και διατίθενται στους αστρονόμους σε όλο το κόσμο.
Σε μία πρώτη ματιά η εικόνα του UltraVISTA δε δείχνει αξιοσημείωτη - μερικά λαμπρά άστρα και πολλά αμυδρότερα διάσπαρτα. Στη πραγματικότητα όμως, τα αμυδρότερα αντικείμενα δεν είναι άστρα του Γαλαξία μας, αλλά πολύ μακρινοί γαλαξίες, ο καθένας εκ των οποίων περιλαμβάνει δισεκατομμύρια άστρα. Μεγεθύνοντας την εικόνα αποκαλύπτονται ολοένα και περισσότεροι, και η εικόνα περιλαμβάνει συνολικά περισσότερους από 200.000 γαλαξίες.
Η διαστολή του Σύμπαντος, μετατοπίζει το φως που προέρχεται από μακρινά αντικείμενα προς μακρύτερα μήκη κύματος. Το αστρικό φως από τους πλέον μακρινούς γαλαξίες που μπορούμε να παρατηρήσουμε, έχει μετατοπιστεί στο υπέρυθρο τμήμα του φάσματος μέχρι να φτάσει στη Γη. Το VISTA, ιδιαίτερα ευαίσθητο στο υπέρυθρο, και με ευρύτατο οπτικό πεδίο, είναι ιδανικά ισχυρό για να εντοπίζει μακρινούς γαλαξίες του νεαρού Σύμπαντος. Μελετώντας τους γαλαξίες στο ερυθρομετατοπισμένο φως σε διαδοχικά μεγαλύτερες αποστάσεις, οι αστρονόμοι μπορούν πλέον να καταγράψουν και να περιγράψουν την εξέλιξη των γαλαξιών στη διάρκεια της ιστορίας του Σύμπαντος.
Μια προσεκτικότερη παρατήρηση της εικόνας μας αποκαλύπτει πολλά ερυθρόμορφα αντικείμενα διάσπαρτα μεταξύ των διαφόρων, λευκών αποχρώσεων, γαλαξιών. Αυτοί είναι οι πλέον μακρινοί γαλαξίες, όταν το Σύμπαν ήταν πολύ νέο. Οι πρώτες μελέτες των εικόνων της UltraVISTA, σε συνδυασμό με εικόνες από άλλα τηλεσκόπια, εντόπισαν γαλαξίες από όταν το Σύμπαν ήταν λιγότερο από ενός δισεκατομμυρίου ετών, και μερικούς από ακόμα νεώτερες εποχές.
Αν και η εικόνα αυτή της UltraVISTA είναι ήδη η βαθύτερη υπέρυθρη εικόνα τέτοιου μεγέθους, η οποία έχει ληφθεί ως σήμερα, οι παρατηρήσεις συνεχίζονται. Το τελικό αποτέλεσμα, σε μερικά χρόνια από τώρα θα μας δώσει μία ακόμη βαθύτερη ματιά στο νεαρό Σύμπαν.
Οι επισκοπήσεις είναι ζωτικής σημασίας για τους αστρονόμους και το ESO έχει ορίσει ένα πρόγραμμα [4] τέτοιο ώστε η πλούσια παρακαταθήκη από τις επισκοπήσεις του VISTA και του στο ορατό τμήμα του φάσματος συνεργάτη του VST (VLT Survey Telescope, eso1119) να είναι διαθέσιμες στους αστρονόμους για τις σημερινές αλλά και μελλοντικές ερευνητικές τους ανάγκες.
Σημειώσεις
[1] Οι αστρονόμοι χρησιμοποιούν το προσδιορισμό “βαθιά” για να περιγράψουν εικόνες με πολύ μεγάλο συνολικά χρόνο έκθεσης, στις οποίες αποκαλύπτονται πολύ αμυδρά αντικείμενα. Στη πραγματικότητα λαμβάνονται πολλές εκθέσεις μικρότερης διάρκειας, οι οποίες μετά συνδυάζονται ψηφιακά.
[2] Η επισκόπηση UltraVISTA απεικονίζει το πεδίο COSMOS. Αυτή η περιοχή είναι περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από την έκταση που καταλαμβάνει η πανσέληνος (περίπου δύο τετραγωνικές μοίρες), παρόμοια σε μέγεθος με το οπτικό πεδίο του τηλεσκοπίου VISTA, στον αστερισμό του Εξάντα. Έχει παρατηρηθεί και καταγραφεί από πολλά τηλεσκόπια και έτσι τα νέα δεδομένα θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν με το βέλτιστο δυνατό τρόπο σε έρευνες της περιοχής.
[3] Οι νέες παρατηρήσεις της UltraVISTA μας παρέχουν μία πολύ βαθιά απεικόνιση του πεδίου COSMOS, και συμπληρώνουν τις παρατηρήσεις σε διαφορετικά μήκη κύματος από άλλα τηλεσκόπια, επίγεια και διαστημικά.
[4] Τα δεδομένα από τα τηλεσκόπια του ESO κανονικά αποθηκεύονται απευθείας σε ένα τεράστιο ψηφιακό αρχείο - αποθετήριο. Μία νέα πρωτοβουλία, με το όνομα Phase 3 (Φάση 3) συγκεντρώνει δεδομένα, τα οποία έχουν επισταμένα επεξεργαστεί αστρονόμοι από όλη την Ευρώπη, και διατίθενται έτοιμα προς χρήση. Η επεξεργασία μεγάλων αστρονομικών εικόνων, όπως αυτές που προέρχονται από τηλεσκόπια επισκόπησης, είναι ιδιαίτερα επίπονη και απαιτεί την εκτεταμένη χρήση υπολογιστικών πόρων και υψηλή εξειδίκευση. Έτσι η παροχή προεπεξεργασμένων δεδομένων με πλήρη τεκμηρίωση, σε αντίθεση με τα πρωτόλεια δεδομένα απευθείας από τα τηλεσκόπια, βοηθάει σημαντικά τη πλήρη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων από την ερευνητική κοινότητα.
Περισσότερες πληροφορίες:
Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
Στο Paranal βρίσκεται το Very Large Telescope, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.
Σύνδεσμοι
Φωτογραφίες του VISTA
Δικτυακός τόπος της επισκόπησης UltraVISTA
Ανακοίνωση δημόσιας διάθεσης δεδομένων από το VISTA
Περισσότερες πληροφορίες για την επισκόπηση του πεδίου COSMOS
www.ofa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου