Μια εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble απεικονίζει με εξαιρετική λεπτομέρεια ένα ζεύγος επικαλυπτόμενων γαλαξιών γνωστών ως NGC 3314. Αν και φαίνονται ότι βρίσκονται σε διαδικασία σύγκρουσης, αυτό είναι απλά ένα παιχνίδι προοπτικής: οι γαλαξίες βρίσκονται στην ίδια θέση λόγω της οπτικής μας γωνίας
Οι γαλαξίες NGC 3314A και Β μπορεί να μοιάζουν ότι βρίσκονται σε σύγκρουση, στην πραγματικότητα όμως η απόσταση μεταξύ τους είναι εκατομμύρια έτη φωτός. Η φαινομενική γειτνίαση τους οφείλεται στην προοπτική.
Πως το γνωρίζουμε; Η μεγαλύτερη ένδειξη για το κατά πόσον οι γαλαξίες αλληλεπιδρούν είναι συνήθως τα σχήματά τους. Οι τεράστιες βαρυτικές δυνάμεις που εμπλέκονται στις γαλαξιακές συγχωνεύσεις είναι αρκετές για να παραμορφώσουν ένα γαλαξία πολύ πριν την πραγματική σύγκρουση.
Παραμορφώνοντας έτσι έναν γαλαξία δεν αλλοιώνεται μόνο η δομή του, αλλά προκαλείται και σχηματισμός νέων άστρων, ενδεικτικά του οποίου είναι τα φωτεινά γαλάζια άστρα και τα λαμπρά νεφελώματα.
Στην περίπτωση αυτή παρατηρούμε μια παραμόρφωση του κοντινότερου γαλαξία, NGC 3314A, η οποία όμως είναι παραπλανητική. Το παραμορφωμένο σχήμα του γαλαξία, ιδιαίτερα ορατό κάτω και δεξιά του πυρήνα, όπου διακρίνονται ζώνες θερμών γαλάζιων άστρων να εκτείνονται έξω από τους σπειροειδείς βραχίονες δεν οφείλεται στην αλληλεπίδραση με τον γαλαξία στο βάθος.
Μελέτες της κίνησης των δύο γαλαξιών δείχνουν ότι και οι δύο είναι σχετικά αδιατάρακτοι και ότι κινούνται ανεξάρτητα μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι, και δεν υπήρξαν ποτέ, σε οποιαδήποτε πορεία σύγκρουσης. Το στρεβλό σχήμα του NGC 3314A είναι πιθανό να οφείλεται στην επίδραση ενός άλλου γαλαξία, ίσως του κοντινού NGC 3312, ορατού προς τα βόρεια σε εικόνες μεγαλύτερου πεδίου.
Οι γαλαξίες NGC 3314A και Β μπορεί να μοιάζουν ότι βρίσκονται σε σύγκρουση, στην πραγματικότητα όμως η απόσταση μεταξύ τους είναι εκατομμύρια έτη φωτός. Η φαινομενική γειτνίαση τους οφείλεται στην προοπτική.
Πως το γνωρίζουμε; Η μεγαλύτερη ένδειξη για το κατά πόσον οι γαλαξίες αλληλεπιδρούν είναι συνήθως τα σχήματά τους. Οι τεράστιες βαρυτικές δυνάμεις που εμπλέκονται στις γαλαξιακές συγχωνεύσεις είναι αρκετές για να παραμορφώσουν ένα γαλαξία πολύ πριν την πραγματική σύγκρουση.
Παραμορφώνοντας έτσι έναν γαλαξία δεν αλλοιώνεται μόνο η δομή του, αλλά προκαλείται και σχηματισμός νέων άστρων, ενδεικτικά του οποίου είναι τα φωτεινά γαλάζια άστρα και τα λαμπρά νεφελώματα.
Στην περίπτωση αυτή παρατηρούμε μια παραμόρφωση του κοντινότερου γαλαξία, NGC 3314A, η οποία όμως είναι παραπλανητική. Το παραμορφωμένο σχήμα του γαλαξία, ιδιαίτερα ορατό κάτω και δεξιά του πυρήνα, όπου διακρίνονται ζώνες θερμών γαλάζιων άστρων να εκτείνονται έξω από τους σπειροειδείς βραχίονες δεν οφείλεται στην αλληλεπίδραση με τον γαλαξία στο βάθος.
Μελέτες της κίνησης των δύο γαλαξιών δείχνουν ότι και οι δύο είναι σχετικά αδιατάρακτοι και ότι κινούνται ανεξάρτητα μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι, και δεν υπήρξαν ποτέ, σε οποιαδήποτε πορεία σύγκρουσης. Το στρεβλό σχήμα του NGC 3314A είναι πιθανό να οφείλεται στην επίδραση ενός άλλου γαλαξία, ίσως του κοντινού NGC 3312, ορατού προς τα βόρεια σε εικόνες μεγαλύτερου πεδίου.
Η τυχαία ευθυγράμμιση των δύο γαλαξιών είναι περισσότερο από αξιοπερίεργη. Επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που οι δύο γαλαξίες φαίνονται σε εμάς.
Για παράδειγμα οι λωρίδες σκόνης του NGC 3314B εμφανίζονται σαφώς πιο φωτεινές από εκείνες του NGC 3314A. Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι ο γαλαξίας δεν διαθέτει σκόνη, αλλά επειδή αυτές φωτίζονται από τα άστρα στο προσκήνιο. Σε αντίθεση η σκόνη του NGC 3314A σκιαγραφείται από το φως των άστρων του NGC 3314B.
Τέτοιες ευθυγραμμίσεις γαλαξιών βοηθούν τους αστρονόμους να μελετήσουν τον βαρυτικό μικροεστιασμό (gravitational microlensing), ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όταν αστέρια σε ένα γαλαξία προκαλούν μικρές διαταραχές στο φως που προέρχεται από ένα πιο μακρινό γαλαξία. Πράγματι, οι παρατηρήσεις του NGC 3314, που είχαν σαν αποτέλεσμα αυτή την εικόνα, διεξήχθησαν προκειμένου να διερευνηθεί το φαινόμενο αυτό.
Το μωσαϊκό καλύπτει ένα εκτεταμένο πεδίο, αρκετές φορές μεγαλύτερο από μια μεμονωμένη έκθεση της κάμερας ACS (Advanced Camera for Surveys) του Hubble. Χάρη στο μεγάλο χρόνο έκθεσης, μεγαλύτερο από μία ώρα σε συνολικό χρόνο έκθεσης για κάθε καρέ, εκτός από τον NGC 3314, είναι ορατοί και άλλοι μακρινοί γαλαξίες στο βάθος.
Για παράδειγμα οι λωρίδες σκόνης του NGC 3314B εμφανίζονται σαφώς πιο φωτεινές από εκείνες του NGC 3314A. Αυτό δεν οφείλεται στο γεγονός ότι ο γαλαξίας δεν διαθέτει σκόνη, αλλά επειδή αυτές φωτίζονται από τα άστρα στο προσκήνιο. Σε αντίθεση η σκόνη του NGC 3314A σκιαγραφείται από το φως των άστρων του NGC 3314B.
Τέτοιες ευθυγραμμίσεις γαλαξιών βοηθούν τους αστρονόμους να μελετήσουν τον βαρυτικό μικροεστιασμό (gravitational microlensing), ένα φαινόμενο που εμφανίζεται όταν αστέρια σε ένα γαλαξία προκαλούν μικρές διαταραχές στο φως που προέρχεται από ένα πιο μακρινό γαλαξία. Πράγματι, οι παρατηρήσεις του NGC 3314, που είχαν σαν αποτέλεσμα αυτή την εικόνα, διεξήχθησαν προκειμένου να διερευνηθεί το φαινόμενο αυτό.
Το μωσαϊκό καλύπτει ένα εκτεταμένο πεδίο, αρκετές φορές μεγαλύτερο από μια μεμονωμένη έκθεση της κάμερας ACS (Advanced Camera for Surveys) του Hubble. Χάρη στο μεγάλο χρόνο έκθεσης, μεγαλύτερο από μία ώρα σε συνολικό χρόνο έκθεσης για κάθε καρέ, εκτός από τον NGC 3314, είναι ορατοί και άλλοι μακρινοί γαλαξίες στο βάθος.
ΟΦΑ/ spacetelescope.org
www.ofa.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου