Ένα Σμήνος Μέσα στο Σμήνος

 Το αστρικό σμήνος NGC 6604 εμφανίζεται σε αυτή τη νέα εικόνα από την κάμερα Wide Field Imager προσαρμοσμένη στο 2,2 μέτρων τηλεσκόπιο MPG/ESO στο παρατηρητήριο της Λα Σίγια στη Χιλή. Συχνά το παραβλέπουμε για τον εξέχοντα γείτονά του το Νεφέλωμα του Αετού (γνωστό και ως Messier 16). Όμως στο πλαίσιο αυτής της εικόνας, η οποία απεικονίζει το σμήνος μέσα σε ένα πεδίο με τα περιβάλλοντα νέφη αερίου και σκόνης, αναδεικνύεται πόσο όμορφο είναι το NGC 6604 από μόνο του.

 Το NGC 6604 είναι η λαμπρή συγκέντρωση άστρων στο πάνω αριστερά τμήμα της εικόνας. Είναι ένα νεαρό αστρικό σμήνος, το οποίο αποτελεί το πιο πυκνό σημείο μιας πολύ πιο εκτεταμένης συγκέντρωσης περίπου εκατό λαμπρών μπλε-λευκών άστρων [1]. Η εικόνα δείχνει επίσης το συνοδευτικό του σμήνους νεφέλωμα - ένα λαμπρό νέφος αερίου υδρογόνου με το όνομα Sh2-54 [2] - καθώς επίσης και νέφη σκόνης.

 Το NGC 6604 βρίσκεται σε απόσταση περίπου 5500 ετών φωτός μακριά στον αστερισμό του Όφεως, δύο μοίρες περίπου βόρεια του Νεφελώματος του Αετού (eso0926). Τα λαμπρά άστρα του είναι εύκολα ορατά με ένα μικρό τηλεσκόπιο και καταλογογραφήθηκαν για πρώτη φορά από τον Ουίλιαμ Χέρσελ (William Herschel) το 1784. Όμως τα αμυδρά νέφη αερίου διέφυγαν της προσοχής των αστρονόμων μέχρι τη δεκαετία του 1950 όταν καταλογογραφήθηκαν από τον Stewart Sharpless από φωτογραφίες προερχόμενες από το National Geographic - Palomar Sky Atlas.

 Τα θερμά νεαρά άστρα του σμήνους βοηθούν μία νέα γενιά άστρων να δημιουργηθούν μέσα στο NGC 6604, συγκεντρώνοντας τις πρώτες ύλες της αστρικής δημιουργίας σε μία μικρή περιοχή χρησιμοποιώντας τους ισχυρούς αστρικούς ανέμους και την ακτινοβολία τους. Αυτή η δεύτερη γενιά άστρων θα αντικαταστήσει σύντομα την παλαιότερη, καθώς αν και τα λαμπρότερα από τα νεαρά άστρα έχουν μεγάλη μάζα, καταναλώνουν ταχύτατα τα καύσιμά τους και έτσι ο βίος τους θα είναι σύντομος.

 Εκτός της αισθητικής του το NGC 6604 διαθέτει και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία που τραβούν τη προσοχή των αστρονόμων, όπως μία περίεργη στήλη θερμού ιονισμένου αερίου που ξεπετάγεται μέσα από αυτό. Παρόμοιες στήλες θερμού αερίου, οι οποίες διοχετεύουν εκλυόμενο υλικό από νεαρά αστρικά σμήνη, έχουν εντοπιστεί και σε άλλα σημεία του Γαλαξία μας αλλά και άλλων σπειροειδών γαλαξιών, όμως η στήλη του NGC 6604 βρίσκεται σχετικά κοντά μας, και έτσι επιτρέπει στους αστρονόμους να τη μελετήσουν λεπτομερώς.

 Η συγκεκριμένη στήλη (συχνά αναφέρεται από τους αστρονόμους ως “καμινάδα”) είναι κάθετη στο γαλαξιακό επίπεδο και εκτείνεται στο απίστευτο μήκος των 650 ετών φωτός. Οι αστρονόμοι θεωρούν τα θερμά άστρα του NGC 6604 προκαλούν τη καμινάδα, αλλά απαιτείται επιπλέον έρευνα για να κατανοήσουμε πλήρως αυτές τις ασυνήθιστες δομές.

Σημειώσεις
  [1] Αυτή η συγκέντρωση άστρων καλείται OB Όφεως (Serpens OB), όπου τα λατινικά γράμματα OB αναφέρονται στο φασματικό τύπο των άστρων. Οι φασματικοί τύποι O και B αποτελούν τους δύο πιο θερμούς τύπους άστρων και τα περισσότερα άστρα αυτής της κατηγορίας είναι υπέρλαμπρα μπλε-λευκά άστρα και σχετικά νεαρά.

  [2] Το όνομα Sh2-54 σημαίνει ότι το αντικείμενο είναι το 54ο στον δεύτερο κατάλογο του Sharpless των περιοχών HII, ο οποίος δημοσιεύθηκε το 1959.

Περισσότερες πληροφορίες: 
 Το 2012 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την ίδρυση του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου. Το ESO, (European Southern Observatory - Ευρωπαϊκό Νότιο Αστεροσκοπείο), αποτελεί τον κορυφαίο διακρατικό ερευνητικό οργανισμό για την αστρονομία στην Ευρώπη, και το πλέον παραγωγικό αστρονομικό παρατηρητήριο στον κόσμο.
 Το ESO διαθέτει τις εξελιγμένες ερευνητικές εγκαταστάσεις του στους αστρονόμους. Υποστηρίζεται από 15 χώρες, την Αυστρία, το Βέλγιο, τη Βραζιλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Πορτογαλία, τη Σουηδία, τη Τσεχία και τη Φινλανδία.
 Το ESO ακολoυθεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα σχεδίασης, κατασκευής και λειτουργίας ισχυρών επίγειων εγκαταστάσεων αστρονομικής παρατήρησης, παρέχοντας στους αστρονόμους τα τεχνικά μέσα για την πραγματοποίηση σημαντικών επιστημονικών ανακαλύψεων.
 Το ESO συμβάλλει επίσης στην προώθηση και τον συντονισμό της συνεργασίας στην αστρονομική έρευνα. Το ESO διαθέτει τρεις εγκαταστάσεις παρατηρήσεων, κορυφαίες σε παγκόσμιο επίπεδο, στη Χιλή, στις περιοχές La Silla, Paranal και Chajnantor.
 Στο Paranal βρίσκεται το Very Large Telescope, το πλέον προηγμένο παγκοσμίως αστρονομικό παρατηρητήριο στο ορατό τμήμα του φάσματος, και δύο τηλεσκόπια επισκοπήσεων: το VISTA το οποίο παρατηρεί στο υπέρυθρο και αποτελεί το μεγαλύτερο επίγειο τηλεσκόπιο επισκοπήσεων και το τηλεσκόπιο επισκοπήσεων VLT το οποίο είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο που έχει σχεδιαστεί για τέτοιες παρατηρήσεις στο οπτικό μέρος του φάσματος.
 Το ESO είναι ο Ευρωπαϊκός εταίρος στο επαναστατικό τηλεσκόπιο ALMA, το μεγαλύτερο έργο αστρονομικής παρατήρησης στο κόσμο. Το ESO σχεδιάζει την κατασκευή του διαμέτρου 40 μέτρων European Extremely Large optical/near-infrared Telescope, γνωστού ως E-ELT, το οποίο θα αποτελέσει το “μεγαλύτερο μάτι της ανθρωπότητας προς τον ουρανό”.

Σύνδεσμοι
Φωτογραφίες του 2,2 μέτρων τηλεσκοπίου MPG/ESO
Άλλες φωτογραφίες που ελήφθησαν από το 2,2 μέτρων τηλεσκόπιο MPG/ESO
Φωτογραφίες του παρατηρητηρίου Λα Σίγια

ESO

www.ofa.gr

Η πανοραμική ματιά του Hubble σε μια ταραγμένη περιοχή αστρογένεσης

 Αρκετά εκατομμύρια άστρα συναγωνίζονται για την προσοχή μας στην εικόνα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble της περιοχής 30 Doradus, τμήμα του νεφελώματος της Ταραντούλας όπου δημιουργούνται νέα άστρα. 

 Η περιοχή αστρογένεσης 30 Doradus είναι η λαμπρότερη στην γειτονιά του Γαλαξία μας και φιλοξενεί μερικά από τα μεγαλύτερα άστρα που έχουν παρατηρηθεί ποτέ. Βρίσκεται σε απόσταση 170.000 ετών φωτός, στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου, ενός μικρού γαλαξία, δορυφόρου του δικού μας Γαλαξία. Καμιά περιοχή στον δικό μας Γαλαξία δεν είναι τόσο μεγάλη και τόσο παραγωγική όσο η 30 Doradus.

 Η εικόνα δημοσιεύεται για την επέτειο των 22 χρόνων του Hubble και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μωσαϊκά που δημιουργήθηκε από φωτογραφίες του Hubble από τις κάμερες Wide Field Camera 3 και Advanced Camera for Surveys σε συνδυασμό με παρατηρήσεις του τηλεσκοπίου 2,2 μέτρων MPG του ESO, το οποίο ανιχνεύει περιοχές με ιονισμένο υδρογόνο και οξυγόνο.

 Η συνολική μάζα των άστρων είναι εκατομμύρια φορές αυτή του Ήλιου στην εικόνα που καταλαμβάνει μια περιοχή 650 ετών φωτός στην οποία περιέχονται μερικά από τα πιο πληθωρικά άστρα, ένα από τα πιο γρήγορα περιστρεφόμενα άστρα και το μεγαλύτερο σε μάζα και ταχύτητα αστέρι-φυγάς.

 Το νεφέλωμα βρίσκεται αρκετά κοντά στην Γη, έτσι ώστε το Hubble μπορεί να παρατηρήσει ξεχωριστά τα αστέρια του δίνοντας έτσι σημαντικές πληροφορίες για την γέννηση και την εξέλιξή τους. Πολλοί μικροί γαλαξίες διαθέτουν τέτοιες περιοχές αστρογένεσης, αλλά η 30 Doradus στο Μεγάλο Νέφος του Μαγγελάνου είναι η μοναδική που μπορούμε να ερευνήσουμε με λεπτομέρεια. Η έντονη δραστηριότητα στο νεφέλωμα πιθανόν να οφείλεται και στην εγγύτητα του με τον συνοδό γαλαξία του, το Μικρό Νέφος του Μαγγελάνου.

 Η εικόνα αποκαλύπτει τα στάδια της αστρογένεσης, περιλαμβάνοντας άστρα από εμβρυακή ηλικία που βρίσκονται σε σκοτεινά κουκούλια σκόνης μέχρι άστρα που πεθαίνουν νεαρά σε εκρήξεις σουπερνόβα. Η περιοχή 30 Doradus είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής άστρων που λειτουργεί σε τρελούς ρυθμούς για εκατομμύρια χρόνια. Η εικόνα περιλαμβάνει αστρικά σμήνη ηλικιών από 2 εκατομμύρια έως 25 εκατομμύρια χρόνια.

 Το λαμπερό κόσμημα της περιοχής είναι το γιγάντιο αστρικό σμήνος NGC 2070 ηλικίας 2-3 εκατομμυρίων ετών και περιλαμβάνει περίπου 500 χιλιάδες άστρα, με πολλά από αυτά να έχουν τεράστια μάζα. Ο πυκνός πυρήνας του, γνωστός ως RMC 136 περιλαμβάνει μερικά από τα πιο ογκώδη άστρα στο κοντινό μας Σύμπαν, με μάζα περισσότερη από 100 φορές αυτή του Ήλιου.

 Τα ογκώδη αυτά άστρα σχηματίζουν βαθιές κοιλότητες στο υλικό που βρίσκεται γύρω τους μέσω χειμάρρων υπεριώδους ακτινοβολίας η οποία διαλύει το υδρογόνο από τα νέφη από τα οποία γεννήθηκαν αυτά τα άστρα. Η εικόνα αποκαλύπτει ένα φανταστικό τοπίο από στήλες, προεξοχές και κοιλότητες. Εκτός από την διάλυση του νέφους η δραστηριότητα προκαλεί νέα αστρογένεση μέσω της πρόσκρουσης ακτινοβολίας σε πυκνές περιοχές αερίων.

 Τα χρώματα προέρχονται από τα θερμά αέρια που κυριαρχούν στην περιοχή. Το κόκκινο σηματοδοτεί το υδρογόνο και το μπλε το οξυγόνο.

ΟΦΑ - spacetelescope.org

www.ofa.gr

Το νέο Ενημερωτικό του Ομίλου

Κυκλοφόρησε το νέο ενημερωτικό του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας.

Περιεχόμενα:

όλα τα τελευταία νέα του Ομίλου
φωτογραφίες από εκδηλώσεις
αστρονομικό ημερολόγιο τριμήνου
φωτογραφίες από την ομάδα παρατήρησης
ενημέρωση για την διάβαση της Αφροδίτης

Διαβάστε το online ή κατεβάστε το σε μορφή PDF

www.ofa.gr