Έλληνας ο νικητής του διεθνούς Famelab

Ο έρωτας για την επιστήμη δεν κρύβεται. Στην περίπτωση του Βασίλη Γρηγοριάδη, μια «εξομολόγηση» του χάρισε ένα διεθνές βραβείο για την ευρηματική εκλαΐκευση επιστημονικού θέματος. Απολαύστε την


της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΟΥΦΛΕΡΗ | Αθήνα - Κυριακή 20 Ιουνίου 2010


Τον λένε Βασίλη Γρηγοριάδη, είναι 32 χρόνων και ζει στη Θεσσαλονίκη. Εχει κάνει σπουδές στις τηλεπικοινωνίες (έχει μεταπτυχιακό τίτλο στα τηλεπικοινωνιακά συστήματα και στην επεξεργασία ψηφιακού σήματος από το Πανεπιστήμιο του Βristol) και εργάζεται ως network engineer στο τμήμα πληροφορικής της αλυσίδας σουπερμάρκετ ΑΒ Βασιλόπουλος. Είναι μέλος του Ομίλου Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης και της Αction Αid. Του αρέσουν τα ταξίδια, οι πολεμικές τέχνες, η μουσική (διαθέτει προσωπικό ερασιτεχνικό στούντιο), το θέατρο (υπήρξε μέλος ερασιτεχνικού θεατρικού εργαστηρίου), η φυσική, η ψυχολογία και η διεθνής λογοτεχνία. Αν τώρα διερωτάσθε ποιος είναι ο λόγος που τον βλέπετε στις σελίδες του «ΒΗΜΑScience», η εξήγηση είναι απλή: ο Βασίλης είναι ο εφετινός νικητής του διεθνούς Famelab, του διαγωνισμού επικοινωνίας της επιστήμης ο οποίος διενεργείται κάθε χρόνο στο πλαίσιο του επιστημονικού Φεστιβάλ του Τσέλτεναμ της Μ. Βρετανίας.


Εχοντας νικήσει στον εγχώριο διαγωνισμό, ο Βασίλης είχε να ανταγωνισθεί στη Μ. Βρετανία τους νικητές ένδεκα ακόμη χωρών: της Μ. Βρετανίας, της Αυστρίας, της Πορτογαλίας, της Σερβίας, της Κροατίας, της Βουλγαρίας, της Αιγύπτου, του Μαρόκου, του Ισραήλ, της Λιβύης και του Χονγκ Κονγκ. Το ζητούμενο ήταν σε τρία μόλις λεπτά να καταφέρουν να επικοινωνήσουν με εύληπτο και διασκεδαστικό τρόπο ένα σοβαρό επιστημονικό θέμα. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το πολυσχιδές των ενδιαφερόντων του Βασίλη Γρηγοριάδη υπήρξε ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματά του σε αυτόν τον διαγωνισμό. Το μεγαλύτερο όμως πλεονέκτημα, που δεν αποκαλύπτεται με την απλή παράθεση των ενδιαφερόντων του, είναι άλλο. Πρόκειται για το πάθος του και τον απολύτως μεταδοτικό ενθουσιασμό του: « Αν μου αρέσει κάτι,νομίζω ότι θα άρεσε και στους άλλους και τους το λέω », μας εξομολογήθηκε με παιδικό χαμόγελο.


Αυτή την εποχή τον ενθουσιάζει η αστρονομία (περιμένει με ανυπομονησία τις προβολές κάθε Τετάρτη και τις διαλέξεις κάθε Σάββατο στον Ομιλο Φίλων Αστρονομίας της συμπρωτεύουσας) και η δουλειά του: « Ο Βασιλόπουλος επενδύει στις νέες τεχνολογίες και μαθαίνω συνεχώς καινούργια πράγματα. Δεν βαριέμαι καθόλου » δήλωσε χαρακτηριστικά.


Εχει δε ξεκάθαρες απόψεις για την επιστήμη και τη διδασκαλία της: « Εγώ στο σχολείο δεν ήμουν και τόσο καλός μαθητής.Βαριόμουν και νομίζω πως είναι πολλά τα παιδιά που βαριούνται.Αυτό είναι κρίμα,γιατί η επιστήμη είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και το σχολείο δεν μας το δείχνει αυτό. Αντίθετα δε με ό,τι νομίζουμε,η επιστήμη είναι εύκολη.Είναι για όλους. Σε όλους μπορείς να μιλήσεις με απλά λόγια για ένα επιστημονικό θέμα. Αν θέλετε απόδειξη μπορείτε να μπείτε στον παρακάτω δικτυακό τόπο που ειδικεύεται σε αυτό: http://www.youtube.com/user/khanacademy».



ΤΡΕΛΕΣ «ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ» ΣΤΗ ΣΟΥΠΕΡ ΝΟΒΑ
Να τι παρουσίασε ο Βασίλης στο διεθνές Famelab (λιγάκι «πειραγμένο» και περισσότερο φλύαρο,καθώς η απόδοση από την αγγλική στην ελληνική το υπαγορεύει):


«Ημουν σε ένα μπαρ προχθές το βράδυ και είδα ένα ωραίο κορίτσι. Αποφάσισα να της μιλήσω, αλλά ήθελα να πω κάτι πρωτότυπο και σέξι.Το σκέφθηκα λίγο και ξεκίνησα.Της λέω: “Γεια, είμαι ο Βασίλης.Το ήξερες ότι τα αστέρια πεθαίνουν με μια έκρηξη που λέγεται σούπερ νόβα; Θες να μάθεις περισσότερα; Φυσικά και θέλεις... ”. Την ενδιέφερε.Το κατάλαβα από το βλέμμα της. Ετσι άρχισα τη σέξι ιστορία μου.


Φαντάσου ένα μεγάλο αστέρι (τουλάχιστον 8-9 φορές μεγαλύτερο από τον Ηλιο μας).Τα αστέρια στην αρχή της ζωής τους είναι γεμάτα από άτομα υδρογόνου. Εξαιτίας των τεράστιων στρωμάτων ύλης που καλύπτουν τον πυρήνα του αστεριού,οι συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης που επικρατούν στο κέντρο του είναι τέτοιες που αναγκάζουν τα άτομα υδρογόνου του πυρήνα να “κάνουν κατάσταση” μεταξύ τους ανά τέσσερα. Ετσι δημιουργούν ένα άτομο ηλίου! Αυτή η διαδικασία ονομάζεται πυρηνική σύντηξη (ένωση) και λαμβάνει χώρα σε όλο τον πυρήνα του αστεριού,ώσπου κάποια στιγμή (ύστερα από πολλά εκατομμύρια χρόνια) όλο το υδρογόνο στον πυρήνα έχει μετατραπεί σε ήλιο. Αυτό είναι γνωστό και ως καύση του υδρογόνου,η οποία παράγει πολλή θερμοκρασία και φως. Με αυτόν τον τρόπο θερμαίνεται και φωτίζεται και ο πλανήτης μας από τον Ηλιο. Οταν όλο το υδρογόνο γίνει ήλιο, η αμείωτη πίεση από τα εξωτερικά στρώματα οδηγεί τα άτομα ηλίου να “κάνουν κατάσταση” ανά τρία αυτή τη φορά.Ετσι δημιουργούνται άτομα άνθρακα! Οπως θα υποψιάζεσαι πλέον,τα άτομα του άνθρακα μάλλον θα πρέπει να τα “βρουν” μεταξύ τους και να συγχωνευτούν. Ακολουθώντας την παραπάνω διαδικασία της σύντηξης,ο πυρήνας του αστεριού σιγά-σιγά με τα χρόνια μετατρέπεται σε διαφορετικά,ολοένα βαρύτερα στοιχεία. Ετσι λοιπόν ο άνθρακας θα αντικατασταθεί από οξυγόνο, αυτό από νέο, το νέο από μαγνήσιο,αυτό με τη σειρά του από πυρίτιο και,τέλος,αυτό από σίδηρο.


Εκεί θα σταματήσει η διαδικασία της σύντηξης,αφού ο σίδηρος είναι αρκετά πυκνός και “σκληρός”- σαν εμένα!- και δεν δέχεται να μετατραπεί σε τίποτε άλλο.Η πίεση όμως από τα εξωτερικά στρώματα δεν έχει μειωθεί καθόλου,μιας και αυτά παραμένουν εκεί.


Τότε ξεκινάει κάτι εντελώς καταστρεπτικό για την υπόσταση του αστεριού, αλλά ζωτικής σημασίας για τη δημιουργία πλανητών στο Διάστημα. Η τεράστια πίεση μέσα σε κάθε άτομο σιδήρου οδηγεί στην κατάρρευση των ηλεκτρονίων, στην πτώση τους στον πυρήνα και στη σύγκρουσή τους με τα πρωτόνιά του.Η σύγκρουση προκαλεί τεράστια έκλυση ενέργειας, θερμότητας και ραδιενέργειας (ακτίνες γάμμα) και τελικά θερμαίνει τόσο πολύ τα εξωτερικά στρώματα του αστεριού ώστε προκαλεί νέες πυρηνικές συντήξεις από τις οποίες δημιουργούνται όλα τα στοιχεία και βαριά μέταλλα που υπάρχουν στους πλανήτες και φυσικά στη Γη (δηλαδή τα θεμέλια για την ανάπτυξη ζωής). Ελάχιστα δευτερόλεπτα αργότερα το αστέρι εκρήγνυται και διαλύεται με μια ασύλληπτα μεγάλη έκρηξη η οποία ονομάζεται σούπερ νόβα 2ου τύπου.


Η έκρηξη αυτή μπορεί να διαρκέσει ως και πολλούς μήνες και το φως της σε πολλές περιπτώσεις είναι “εντονότερο” από το συνολικό φως 100 δισ.αστεριών μαζί (δηλαδή ενός τυπικού γαλαξία)! Το ωστικό της κύμα εκτινάσσει τα εξωτερικά στρώματα του αστεριού και αν κάποια από τα “θρύψαλα” της έκρηξης ενωθούν (λόγω της βαρυτικής έλξης) μπορεί να δημιουργήσουν κάποιο πλανήτη όπως η Γη. Σε αυτό το σημείο η κοπέλα με διέκοψε και, ζητώντας συγνώμη,μου είπε ότι θα ήθελε να πάει στην τουαλέτα και πως θα επέστρεφε σε ένα δευτερόλεπτο. Αλλά δεν επέστρεψε ποτέ...


Τουλάχιστον έμαθα από τα λάθη μου. Προφανώς το πήγα πολύ μακριά.Δεν έπρεπε να της μιλήσω για κατάσταση με τέσσερις.Επρεπε να σταματήσω στους τρεις». 


Θέλετε να μάθετε για την ελληνική ομάδα έρευνας σουπερνόβα? Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://hellenic-supernova.blogspot.com/


www.ofa.gr